Sadece jeopolitik değil, sismik fay hatlarının da kavşak noktasında bulunan Doğu Akdeniz’de deprem riski giderek artıyor. Ege-Kıbrıs Yayı’nda meydana gelen son depremlerin ardından peş peşe uyarı yayınlayan uzmanlara göre risk büyüyor.
Türkiye’de 6 Şubat 2023’te meydana gelen ve on binlerce kişinin hayatını kaybettiği Kahramanmaraş merkezli depremler ile Yunanistan’ın Santorini Adası’nda Ocak 2025’te başlayan deprem fırtınası, Doğu Akdeniz’deki sismik dengeleri derinden etkiliyor.
Bu iki büyük sismik gelişmenin ardından, Ege-Kıbrıs Yayı (EKY) üzerindeki hareketlilik dikkat çekici biçimde artarken, uzmanlar Kıbrıs’ta büyük bir depremin hazırlık sürecinde olunduğu uyarısında bulunuyor.
Deprem Zinciri: Sismik Gerilim Tırmanıyor
29 Haziran Pazar günü, Santorini Adası’ndan başlayarak Kıbrıs’ın güney açıklarına kadar uzanan Ege-Kıbrıs Yayı üzerinde yalnızca 24 saat içinde 6 ayrı deprem meydana geldi.
Özellikle 05:49’da Kıbrıs’ın güneyinde meydana gelen ve 78 km derinlikte gerçekleşen 4.2 büyüklüğündeki sarsıntı dikkat çekti. Depremin merkez üssü deniz tabanında, Limasol’un yaklaşık 90 kilometre güneyinde tespit edildi.
- 01:55 – Santorini açıkları – M: 3.3
- 03:41 – Kos açıkları – M: 3.1
- 04:37 – Girit açıkları – M: 3.9
- 05:49 – Kıbrıs, Limasol açıkları – M: 4.2
- 20:05 – Kıbrıs, Limasol açıkları – M: 4.1
- 21:19 – Girit açıkları – M: 3.1
Dr. Demirtaş: Son 6 Yılda 4.0-6.5 Arası 635 Deprem Oldu
Deprem uzmanı ve paleosismolog Dr. Ramazan Demirtaş, 29 Haziran’da Kıbrıs Yayı ve Erostothenes denizaltı dağının bulunduğu bölgede art arda yaşanan iki sarsıntıya dikkat çekerek, bu hareketliliği “hazırlık evresi depremleri” olarak değerlendirdi. Demirtaş’a göre son 6 yılda yalnızca Ege-Kıbrıs Yayı üzerinde 4.0 ile 6.5 büyüklüğü arasında tam 635 hazırlık evresi sarsıntısı kaydedildi.
Prof. Dr. Görür, Kıbrıs Yayına Dikkat Çekti
Yer bilimci Prof. Dr. Naci Görür ise yaptığı açıklamada, bölgedeki sismik yapıların Doğu Anadolu Fay Zonu ile doğrudan ilişkili olduğunu belirtti. “Bu yapı, Afrika Levhası’nın Anadolu Levhası’nın altına daldığı aktif bir zon. Büyük depremler üretme kapasitesine sahip,” diyen Görür, Kıbrıs çevresindeki hareketliliğin tesadüfi olmadığına dikkat çekti.
Santorini “Deprem Fırtınası” Kıbrıs’ı Etkileyebilir mi?
Ocak 2025’ten bu yana Santorini Adası çevresinde gözlenen sık aralıklı sarsıntılar, bilim dünyasında “deprem fırtınası” olarak adlandırılıyor. Santorini, Afrika levhasının Ege Denizi altına daldığı aktif bir volkanik ve tektonik bölge.
Uzmanlara göre, Santorini’deki hareketlilik doğrudan Ege-Kıbrıs Deprem Yayı’nı etkiliyor. Bu yay, yalnızca Kıbrıs ve Yunan adaları değil, Türkiye’nin güneybatı kıyılarını da kapsayan daha geniş bir sismik ve jeolojik sistemin parçası.
Kıbrıs’ın Deprem Tarihi
Kıbrıs, yaklaşık bin kilometrelik Ölü Deniz Fay Zonu (ÖDFZ), 650 kilometrelik Doğu Anadolu Fay Zonu (DAFZ) ve Ege-Kıbrıs Yayı’nın (EKY) birleştiği jeolojik açıdan son derece kritik bir noktada, Zafer Burnu Sismik Boşluğu üzerinde yer alıyor. Bu coğrafi konum, adayı tarih boyunca ciddi sismik tehditlerle karşı karşıya bırakmıştır.
Araştırmalara göre, Kıbrıs ve çevresinde özellikle M.S. 300, 1222, 1752, 1941 ve 1953 yıllarında meydana gelen yıkıcı depremler ile birlikte bu bölgede yaşanan büyük depremler tsunami dalgaları da üretmiştir. Özellikle 1202’de Suriye’de meydana gelen 7.6 büyüklüğündeki, 1222’de Baf merkezli 7.0–7.5 büyüklüğündeki ve 1303’te Girit’te gerçekleşen 8.0 büyüklüğündeki depremler sonrası oluşan tsunamilerin Kıbrıs kıyılarını etkilediği kayıtlara geçmiştir. 1953 yılında Baf’ta 40 kişinin ölümüne yol açan 6.5 büyüklüğündeki deprem ise yaklaşık bir metrelik tsunami dalgasıyla birlikte gelmiş ve adanın sismik kırılganlığını bir kez daha gözler önüne sermiştir.
Kıbrıs Depreme Hazır mı?
Kahramanmaraş merkezli depremlerin sismik etkilerinin ulaştığı Kuzey Kıbrıs’ta deprem hazırlığı konusunda önemli adımlar atıldı. KKTC Jeoloji ve Maden Dairesi ile Türkiye Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü arasında imzalanan işbirliği protokolü çerçevesinde ülke genelinde yer alan diri fayların haritalanmasına ve tarihsel dönem depremlerinin ve deprem tekrarlanma aralıklarının belirlenmesine yönelik çalışmalar başlatıldı. Bu kapsamda hendekli paleosismoloji çalışmaları gerçekleştirilirken, çeşitli bölgelerde kazılar yapıldı.
Öte yandan Türkiye Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı (AFAD) tarafından KKTC’ye derin kuyu deprem gözlem istasyonu kurulması adına çalışma başlatıldı. İlk istasyon Erenköy’de kuruluyor. Ülke genlinde 22 istasyonun kurulması hedefleniyor.
Bilimsel ve teknik çalışmalar kararlılıkla yürütülürken, uzmanlar tarafından yapı envanteri, kentsel planlama ve kamu bilinci alanlarında önemli eksikliklerin bulunduğu belirtiliyor.
