Ara bölgede bir araya gelen Kıbrıslı liderler, derin görüş ayrılıklarını bir kez daha ortaya koydu. Tatar “iki devletli çözüm” vurgusunu yinelerken, Hristodulidis “Yeniden Birleşmiş Kıbrıs” çağrısında bulundu. Mülkiyet krizi gölgesinde gerçekleşen görüşme, çevre iş birliğiyle sınırlı kaldı.
Cumhurbaşkanı Ersin Tatar ile Güney Kıbrıs Rum Yönetimi Başkanı Nikos Hristodulidis, Birleşmiş Milletler’in ev sahipliğinde Lefkoşa’daki ara bölgede yer alan Ledra Palace Otel’de bir araya geldi.
Birleşmiş Milletler (BM) Genel Sekreteri’nin Kıbrıs Özel Temsilcisi ve Kıbrıs’taki Birleşmiş Milletler Barış Gücü (UNFICYP) Misyon Şefi Colin Stewart’ın himayelerinde gerçekleştirilen görüşme yaklaşık 1,5 saat sürdü.
Cumhurbaşkanı Tatar’a Cumhurbaşkanlığı Özel Temsilcisi Güneş Onar, Hristodulidis’e ise Rum müzakereci Menelaos Menelau eşlik etti.
BM Barış Gücü Sözcülüğü’nün görüşmeye ilişkin açıklamasında, Tatar ve Hristodulidis’in çevre ve iklim değişikliği alanlarında yeni çalışmalar başlatılması üzerinde anlaşmaya vardığı, solar enerji projeleri, mayın temizliği ve geçiş noktaları gibi başlıkların da görüşmede ele alındığı belirtildi.
Tatar: Kıbrıs’ta 60 Yıldır İki Ayrı Devlet Vardır
Cumhurbaşkanı Ersin Tatar, görüşme sonrası düzenlediği basın toplantısında, teknik konularda iş birliğine açık olduklarını ifade ederek, “İki devletin ve iki halkın faydasına olacak her konuda iş birliği yapmaya hazırız” dedi. Ancak Tatar, iş birliği zemininde ilerlenebilmesi için tarafların “egemen eşitlik ve eşit uluslararası statü” temelinde kabul edilmesi gerektiğinin altını çizdi.
Tatar, “Kıbrıs’ta 60 yıldır iki ayrı halk, iki ayrı otorite, iki ayrı demokrasi ve iki ayrı devlet vardır” diyerek federasyon ya da birleşik Kıbrıs yaklaşımlarının gerçeklerle bağdaşmadığını vurguladı. Rum liderin ısrarla “Yeniden Birleşmiş Kıbrıs” ifadesini kullanmasını da bu bağlamda eleştirdi.
“Yatırımcıların Hedef Alınması Kabul Edilemez”
Görüşmenin en hararetli başlıklarından biri mülkiyet meselesi oldu. Tatar, Rum Yönetimi’nin Türk tarafında yaptığı yatırımlar nedeniyle bazı bireyleri hedef almasını ve hatta tutuklamaları, Rum tarafının “saldırgan tutumu” olarak nitelendirdi. Bu gelişmelerin, yeni oluşmaya başlayan güven atmosferini zedelediğini söyledi.
BM Genel Sekreteri’nin “yeni bir atmosfer oluştuğu” yönündeki ifadesine atıfta bulunan Tatar, “Eğer gerçekten olumlu bir hava varsa, beklenti tansiyonun düşürülmesidir. Ancak Rum tarafının mülkiyetle ilgili adımları, bu beklentinin tersine bir gerilim yaratmaktadır” değerlendirmesinde bulundu.
Enerji İş Birliği “KIB-TEK” Şartına Bağlandı
Avrupa Birliği’nin ara bölgede kurmayı planladığı güneş enerji santrali projesine de değinen Tatar, bu projeye yalnızca üretilecek elektriğin Kıbrıs Türk Elektrik Kurumu’na (KIB-TEK) doğrudan verilmesi şartıyla onay verebileceklerini belirtti.
Geçiş kapıları konusundaki önerilerini de dile getiren Cumhurbaşkanı, Haspolat ve Akıncılar-Limya bölgelerinde kapı açılması yönündeki Türk tarafının teklifinin, özellikle Metahan’daki yoğunluğu azaltmak amacı taşıdığını kaydetti. Rum tarafının Erenköy veya Kiracıköy hattında sunduğu “Güney’den Güney’e” geçiş koridoru önerisinin ise güvenlik açısından kabul edilemez olduğunu ifade etti.
Hristodulidis: Mülkiyet Konusunda Yargıya Müdahale Edemeyiz
Görüşme sonrası açıklama yapan Rum Yönetimi lideri Hristodulidis ise sadece çevre konusunda bir ilerleme sağlanabildiğini belirtti. 30 mezarlığın restore edilmesine ilişkin mutabakatı olumlu bir gelişme olarak değerlendiren Hristodulidis, geçiş kapıları, Haspolat’taki atık su arıtma tesisi ve Pile anlaşmasıyla ilgili önerilerine Tatar’ın olumsuz yanıt verdiğini söyledi.
Mülkiyet konusundaki eleştirilere de yanıt veren Hristodulidis, “Hiçbir demokratik ülkede yürütme organı, yargıya müdahale edemez. Sayın Tatar’a da bunu ifade ettim. İsrail ziyaretimde protesto edilen bir dosyayla ilgili aynı ilkeyi benimsediğimizi vurguladım” dedi.
Yeni Temsilci Holguin Yolda: Temmuz’a Hazırlık Başladı
Her iki lider de, BM Genel Sekreteri’nin Kıbrıs Kişisel Temsilcisi olarak Maria Angela Holguin Cuellar’ın yeniden atanmasından memnuniyet duyduklarını belirtti. Holguin’in Mayıs ayında adayı ziyaret etmesi, Temmuz ayında ise yeni bir temas turu başlatması bekleniyor.
