Kıbrıs Türk Halkı, Cumhurbaşkanını seçmek için sandığa gidiyor. 218 bin 313 seçmen, 8 aday arasından tercihini yapacak. Adayların salt çoğunluğa ulaşamaması halinde seçim, 26 Ekim’de yapılacak ikinci tura kalacak.
Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti (KKTC) Cumhurbaşkanlığı seçimi için geri sayım sona erdi. Yaklaşık 218 bin 313 seçmen, ülkenin 9. Cumhurbaşkanını belirlemek üzere yarın (19 Ekim Pazar) sandık başına gidecek.
1976’dan bu yana 11’inci kez Cumhurbaşkanını seçecek olan Kıbrıs Türk halkı, bir yandan ülkenin iç siyasi yönelimi, diğer yandan da Kıbrıs meselesinde izlenecek diplomatik rotayı belirleyecek. 8 adaylı seçim yarışının, kamuoyu yoklamalarına göre mevcut Cumhurbaşkanı Ersin Tatar ile CTP Genel Başkanı Tufan Erhürman arasında geçmesi bekleniyor.
Seçim Takvimi Sona Erdi, Propagandalara Yasak Geldi
24 Ağustos’ta başlayan resmi seçim takviminin ardından, adayların propaganda süreci bugün saat 18.00 itibarıyla tamamlandı. Seçmenler, yarın sabah saat 08.00’den 18.00’e kadar oy kullanma hakkına sahip olacak. Seçim ve Halkoylaması yasakları gereği, yarın saat 19.00’a kadar medya organlarında seçim sonuçları, haber, tahmin ve yorum yasağı başlayacak. Ayrıca, oy verme süresince alkollü içki satışı ve umumi eğlence yerlerinin kapalı kalması gibi kapsamlı yasaklar yürürlüğe girdi.
Sekiz Adaylı Kritik Yarış
KKTC’nin 9. Cumhurbaşkanlığı için altısı bağımsız olmak üzere toplam sekiz aday yarışıyor. Cumhurbaşkanı seçilebilmek için geçerli oyların salt çoğunluğunun (%50+1) alınması gerekiyor. Bu orana hiçbir adayın ulaşamaması durumunda, seçim en çok oy alan iki aday arasında 26 Ekim Pazar günü yapılacak ikinci tura kalacak.
Adayların oy pusulasındaki sırası ve partileri (bağımsızlar dahil) şöyle:
- Osman Zorba (Kıbrıs Sosyalist Partisi)
- Tufan Erhürman (Cumhuriyetçi Türk Partisi)
- Arif Salih Kırdağ (Bağımsız)
- Ahmet Boran (Bağımsız)
- Mehmet Hasgüler (Bağımsız)
- İbrahim Yazıcı (Bağımsız)
- Hüseyin Gürlek (Bağımsız)
- Ersin Tatar (Bağımsız)
Oy Kullanma Prosedürü: Tek “Evet” Şartı
Oy pusulasının geçerli sayılması için seçmenlerin, tercih ettikleri adayın isminin altındaki boş kutuya sadece bir kez “Evet” mührü vurması şartı bulunuyor. Birden fazla mühür vurulması veya işaretleme yapılması oyu geçersiz kılacak.
Anayasaya göre 18 yaşını dolduran herkes seçmen hakkına sahipken, Cumhurbaşkanı adaylarında 35 yaşını doldurmuş olmak, yükseköğrenim şartı ve en az 5 yıldan beri daimi ikametgâhının Kıbrıs’ta bulunması gibi nitelikler aranıyor.
218 bin 313 Seçmen, 6 İlçede, 777 Sandıkta Oy Kullanacak
Seçim ve halkoylamasında, seçmen listelerine kayıtlı 218 bin 313 seçmen oy kullanabilecek. Seçmenler ülke genelinde oluşturulan seçim merkezlerindeki 777 sandıkta oylarını kullanabilecek Seçmenlerin ve sandıkların ilçelere göre dağılımı şöyle:
- Lefkoşa: 70 bin 472 seçmen (249 sandık)
- Gazimağusa: 54 bin 015 seçmen (193 sandık)
- Girne: 49 bin 665 seçmen (167 sandık)
- Güzelyurt: 15 bin 334 seçmen (55 sandık)
- İskele: 21 bin 659 seçmen (86 sandık)
- Lefke: 7 bin 168 seçmen (29 sandık)
Seçim sandıklarında YSK’nın görevlendirdiği 2 bin 331 sandık görevlisi görev yapacak. Sandıklarda ayrıca adayların ve siyasi partilerin temsilcileri de gözlemci olarak bulunabiliyor.
Tarihsel Eğilim: Siyasi Dönüşümlü Seçimler
Kıbrıs Türk halkı, 1976’dan bu yana 11. kez Cumhurbaşkanını seçecek. Kurucu Cumhurbaşkanı merhum Rauf Raif Denktaş sonrası yapılan tüm seçimlerde sağ ve solun adayları dönüşümlü olarak seçimi kazandı. Ancak bu, klasik bir “bir sağ–bir sol” döngüsünden çok, konjonktör, aday profilleri, iç politika ve dış müdahalelerle şekillenen dinamik bir tercih olarak gerçekleşmiştir.
2005, 2015 ve kısmen 2020 seçimlerinde, kararsız seçmenin ağırlığı ve katılım oranı, sonucu belirleyen en önemli faktör olmuştur. “Sol”un kazandığı dönemler genellikle “Sağ” iktidarların iç politikada yıprandığı ve çözüm sürecine dair umutların yükseldiği, “Sağ”ın kazandığı dönemler ise güvenlik, egemenlik ve Türkiye ile uyumun öncelendiği kriz dönemlerine denk gelmiştir. 2025 seçimi, uzun zaman sonra ilk kez iki blok arasında bu kadar net bir kutuplaşma ile yürütülen ve ilk turda sonuçlanabileceği öngörülen bir yarış olma özelliği taşıyor.
1976’dan Günümüze Cumhurbaşkanlığı Seçimleri
19 Ekim’de yapılacak Cumhurbaşkanlığı seçimi, Kıbrıs Türk halkının 1974 sonrasındaki 11. devlet başkanlığı veya cumhurbaşkanlığı seçimi olacak. Kendi devlet çatısı altında ilk devlet başkanlığı seçimini 20 Haziran 1976’da yapan Kıbrıs Türk halkı, aradan geçen 45 yıl içinde 2 kez Kıbrıs Türk Federe Devleti devlet başkanlığı, 8 kez de KKTC Cumhurbaşkanlığı için seçime gitti. 19 Ekim’deki Cumhurbaşkanlığı seçimi, KKTC’nin 9. Cumhurbaşkanlığı seçimi olarak siyasi tarihteki yerini alacak. KKTC’de cumhurbaşkanlığı ve milletvekilliği seçimleri 5 yılda bir; yerel seçimler ise 4 yılda bir yapılıyor.
1976 – Rauf Raif Denktaş (Kıbrıs Türk Federe Devleti)
1981 – Rauf Raif Denktaş (Kıbrıs Türk Federe Devleti)
Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nin 15 Kasım 1983’te ilanından sonra 5 Mayıs 1985 tarihinde Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Anayasası Halkoylaması’na sunularak kabul edildi.
KKTC’nin ilk Cumhurbaşkanlığı seçimi 9 Haziran 1985 tarihinde yapıldı. 1. tur oylamada oyların yüzde 70,21’ini alan Rauf Denktaş, ilk Cumhurbaşkanı oldu.
Cumhurbaşkanlığı seçimini kazanan liderler:
1985 – Rauf Raif Denktaş (Kurucu Cumhurbaşkanı)
1990 – Rauf Raif Denktaş
1995 – Rauf Raif Denktaş
2000 – Rauf Raif Denktaş
2005 – Mehmet Ali Talat
2010 – Derviş Eroğlu
2015 – Mustafa Akıncı
2020 – Ersin Tatar
2025 – Yeni Cumhurbaşkanını belirleyecek seçim 19 Ekim 2025 Pazar günü gerçekleştirilecek.
Seçim Sonucu Dış Politikayı Nasıl Etkiler
KKTC’de Cumhurbaşkanlığı makamı, doğrudan yürütme gücüne sahip olmamakla birlikte, toplum liderliğini temsil eder. Cumhurbaşkanı Birleşmiş Milletler nezdinde “Kıbrıs Türk toplumu lideri” olarak kabul edilir. Bu yönüyle seçim sonucu, Birleşmiş Milletler nezdindeki süreçler, Türkiye ile ilişkiler ve uluslararası görünürlük açısından önem taşıyor.
Özellikle egemen eşitlik temelli iki devletli çözüm ile federal müzakere çizgisi arasında net bir ayrışma, seçmen tercihinin diplomatik yansımalarını da belirleyecek.
